ตราสารเงิน คืออะไร? 5 สิ่งที่นักลงทุนมือใหม่ต้องรู้เพื่อสร้างผลตอบแทนมั่นคง

ตราสารเงินเหมาะสำหรับ:

• นักลงทุนมือใหม่ที่ต้องการเริ่มต้นลงทุนด้วยความเสี่ยงต่ำ
• ผู้ที่ต้องการพักเงินระยะสั้น (ไม่เกิน 1 ปี) เพื่อรอโอกาสการลงทุนอื่น หรือเพื่อบริหารสภาพคล่อง
• ผู้ที่ต้องการรักษามูลค่าเงินต้นและได้รับผลตอบแทนที่ดีกว่าการฝากออมทรัพย์ทั่วไป
• ผู้ที่ต้องการกระจายความเสี่ยงในพอร์ตการลงทุนให้มีความผันผวนน้อยลง
• ผู้ที่ต้องการเงินสำรองฉุกเฉินที่สามารถเปลี่ยนเป็นเงินสดได้รวดเร็ว

ตราสารเงินไม่เหมาะสำหรับ:

• ผู้ที่ต้องการผลตอบแทนสูงในระยะเวลาอันสั้น
• ผู้ที่รับความเสี่ยงได้สูงและต้องการการเติบโตของเงินลงทุนอย่างรวดเร็ว
• ผู้ที่มองหาการลงทุนระยะยาวเพื่อสร้างความมั่งคั่งอย่างก้าวกระโดด

โดยทั่วไป ดอกเบี้ยหรือผลประโยชน์ที่ได้รับจากการลงทุนในตราสารเงินในประเทศไทยจะถูกหักภาษี ณ ที่จ่ายในอัตราร้อยละ 15 สำหรับบุคคลธรรมดา ภาษีที่ถูกหักนี้ถือเป็นภาษีสุดท้าย (Final Tax) หมายความว่าผู้ลงทุนไม่จำเป็นต้องนำรายได้ส่วนนี้ไปรวมคำนวณภาษีเงินได้ประจำปีอีกครั้ง

ข้อยกเว้น: ในบางกรณี ดอกเบี้ยจากพันธบัตรรัฐบาลบางประเภทอาจได้รับการยกเว้นภาษี อย่างไรก็ตาม ตราสารเงินส่วนใหญ่ที่ออกโดยภาคเอกชนหรือสถาบันการเงินมักไม่ได้รับการยกเว้นภาษี นักลงทุนควรตรวจสอบเงื่อนไขของตราสารแต่ละประเภทจากหนังสือชี้ชวนเสมอ

ในประเทศไทย นักลงทุนมือใหม่สามารถซื้อตราสารเงินระยะสั้นได้หลายช่องทาง:

• ธนาคารพาณิชย์: เสนอผลิตภัณฑ์เช่น ใบรับฝากเงิน (Certificates of Deposit – CD) ของธนาคารเอง เป็นช่องทางที่เข้าถึงง่ายสำหรับผู้ที่คุ้นเคยกับการทำธุรกรรมกับธนาคาร
• บริษัทหลักทรัพย์ (บล.) หรือบริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน (บลจ.): เป็นช่องทางหลักในการเข้าถึงตราสารเงินหลากหลายประเภท รวมถึงตั๋วสัญญาใช้เงิน (P/N) และตั๋วแลกเงิน (B/E) ของบริษัทเอกชน หรือที่นิยมที่สุดสำหรับมือใหม่คือ กองทุนรวมตลาดเงิน (Money Market Mutual Funds)

สำหรับมือใหม่: การลงทุนผ่าน กองทุนรวมตลาดเงิน ที่บริหารจัดการโดยบริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน (เช่น บลจ.กสิกรไทย, บลจ.บัวหลวง, บลจ.ไทยพาณิชย์) มักเป็นทางเลือกที่แนะนำมากที่สุด เนื่องจากมีความสะดวกสบาย มีผู้เชี่ยวชาญบริหารจัดการ และช่วยกระจายความเสี่ยงได้ดีกว่าการซื้อตราสารเงินแต่ละตัวโดยตรง

แม้ตราสารเงินจะมีความเสี่ยงต่ำ แต่ก็ยังมีความเสี่ยงบางประการที่ควรทราบ:

• ความเสี่ยงด้านอัตราเงินเฟ้อ: ผลตอบแทนที่ได้อาจไม่สูงพอที่จะเอาชนะอัตราเงินเฟ้อ ทำให้กำลังซื้อที่แท้จริงลดลง
• ความเสี่ยงด้านเครดิต (ผิดนัดชำระ): แม้จะต่ำมากสำหรับผู้ออกที่น่าเชื่อถือ แต่ก็ยังมีความเป็นไปได้ที่ผู้ออกจะไม่สามารถชำระคืนเงินต้นหรือดอกเบี้ยได้ตามกำหนด
• ความเสี่ยงด้านสภาพคล่อง (ในบางกรณี): แม้โดยทั่วไปจะสภาพคล่องสูง แต่หากต้องการขายก่อนกำหนดในตลาดรองที่อาจไม่คึกคัก ก็อาจไม่ได้ราคาที่ต้องการ
• ความเสี่ยงด้านอัตราดอกเบี้ย: หากอัตราดอกเบี้ยในตลาดมีการเปลี่ยนแปลง ก็อาจส่งผลต่อผลตอบแทนของตราสารเงินใหม่ๆ ที่จะออก

วิธีลดความเสี่ยง:

• เลือกผู้ออกที่มีอันดับความน่าเชื่อถือสูง: เน้นลงทุนในตราสารที่ออกโดยรัฐบาล หรือบริษัท/สถาบันการเงินขนาดใหญ่ที่มีอันดับเครดิตดี
• กระจายการลงทุน: หากลงทุนโดยตรง ควรลงทุนในตราสารเงินจากผู้ออกหลายราย หรือเลือกกองทุนรวมตลาดเงินที่กระจายการลงทุนในตราสารหลายประเภท
• ทำความเข้าใจเงื่อนไข: ศึกษาข้อมูลในหนังสือชี้ชวนอย่างละเอียดก่อนตัดสินใจลงทุน

ตราสารเงิน: หมายถึงตราสารหนี้ระยะสั้นแต่ละประเภทโดยตรง เช่น ตั๋วเงินคลัง ตั๋วสัญญาใช้เงิน ใบรับฝากเงิน การลงทุนในตราสารเงินโดยตรงหมายถึงการซื้อตราสารแต่ละตัวจากผู้ออกหรือในตลาดรอง

กองทุนรวมตลาดเงิน (Money Market Fund): เป็นกองทุนรวมประเภทหนึ่งที่เน้นลงทุนในตราสารเงินและเงินฝากระยะสั้นต่างๆ โดยมีผู้จัดการกองทุนมืออาชีพคอยบริหารจัดการให้ คุณไม่ได้เป็นเจ้าของตราสารเงินแต่ละตัวโดยตรง แต่เป็นเจ้าของหน่วยลงทุนของกองทุน

ควรเลือกแบบไหนดี?

• สำหรับมือใหม่หรือผู้ที่ต้องการความสะดวก: กองทุนรวมตลาดเงิน เป็นตัวเลือกที่ดีกว่า เพราะช่วยกระจายความเสี่ยง มีสภาพคล่องสูง สามารถซื้อขายได้ทุกวันทำการ และมีผู้เชี่ยวชาญดูแล ทำให้ไม่ต้องติดตามตลาดเอง
• สำหรับผู้มีประสบการณ์หรือต้องการเลือกตราสารเฉพาะเจาะจง: การซื้อ ตราสารเงินโดยตรง อาจให้ความยืดหยุ่นในการเลือกลงทุนในตราสารที่ตรงกับความต้องการและเงื่อนไขเฉพาะเจาะจงได้มากกว่า แต่ก็ต้องใช้ความรู้และเวลาในการติดตามมากขึ้น

สัดส่วนการลงทุนในตราสารเงินที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับเป้าหมายการลงทุน ระยะเวลาการลงทุน และระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้ของแต่ละบุคคล ไม่มีสูตรสำเร็จตายตัว แต่มีหลักการแนะนำดังนี้:

• สำหรับเงินสำรองฉุกเฉิน: ควรมีเงินสดหรือเทียบเท่าเงินสด (เช่น ตราสารเงิน) อย่างน้อย 3-6 เท่าของค่าใช้จ่ายรายเดือน
• สำหรับผู้เริ่มต้น/ผู้ที่รับความเสี่ยงต่ำ: อาจมีสัดส่วนในตราสารเงินหรือกองทุนรวมตลาดเงิน 20-40% ของพอร์ต เพื่อเป็นรากฐานที่มั่นคงและลดความผันผวนโดยรวม
• สำหรับผู้ที่ต้องการพักเงินระยะสั้น: หากมีแผนจะใช้เงินในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า (เช่น ดาวน์บ้าน, ค่าเทอม) ควรพักเงินส่วนนั้นไว้ในตราสารเงินเกือบทั้งหมด เพื่อรักษามูลค่าและสภาพคล่อง
• สำหรับผู้ที่รับความเสี่ยงได้สูง: อาจมีสัดส่วนน้อยกว่า 10-20% โดยเน้นไปที่สินทรัพย์ที่ให้ผลตอบแทนสูงกว่า

สิ่งสำคัญคือการทบทวนสัดส่วนนี้เป็นประจำและปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ชีวิตและตลาดที่เปลี่ยนแปลงไป

หากธนาคารที่ออกตราสารเงิน (เช่น ใบรับฝากเงิน) ในประเทศไทยล้มละลาย:

• ใบรับฝากเงิน (CD): ใบรับฝากเงินที่ออกโดยธนาคารพาณิชย์จะอยู่ภายใต้การคุ้มครองของสถาบันคุ้มครองเงินฝากตามวงเงินที่กฎหมายกำหนด ปัจจุบันวงเงินคุ้มครองสูงสุดคือ 1 ล้านบาทต่อผู้ฝากต่อสถาบันการเงิน ดังนั้น หากวงเงินลงทุนของคุณไม่เกิน 1 ล้านบาท คุณก็จะยังได้รับเงินคืนเต็มจำนวน
• ตั๋วสัญญาใช้เงิน/ตั๋วแลกเงินที่ออกโดยธนาคาร: สำหรับตราสารที่ธนาคารออกในฐานะลูกหนี้ เช่น ตั๋วสัญญาใช้เงิน จะไม่ได้รับการคุ้มครองจากสถาบันคุ้มครองเงินฝากโดยตรง ผู้ลงทุนจะอยู่ในฐานะเจ้าหนี้รายหนึ่งของธนาคาร ซึ่งอาจได้รับเงินคืนบางส่วนจากการชำระบัญชีของธนาคาร

อย่างไรก็ตาม ธนาคารแห่งประเทศไทยมีบทบาทสำคัญในการกำกับดูแลและรักษาเสถียรภาพของระบบธนาคารพาณิชย์ ทำให้โอกาสที่ธนาคารขนาดใหญ่จะล้มละลายนั้นต่ำมาก

โดยหลักการแล้ว ตราสารเงินถูกออกแบบมาให้มีสภาพคล่องสูงในตลาดไทย เนื่องจากมีอายุสั้นและมักออกโดยสถาบันที่น่าเชื่อถือ ทำให้มีความต้องการซื้อขายเปลี่ยนมือในตลาดรองอยู่พอสมควร

• กองทุนรวมตลาดเงิน: มีสภาพคล่องสูงมาก คุณสามารถส่งคำสั่งขายคืนหน่วยลงทุนได้ทุกวันทำการ และมักจะได้รับเงินคืนภายใน 1-2 วันทำการ
• ตราสารเงินที่ซื้อโดยตรง: สามารถขายคืนก่อนกำหนดได้ในตลาดรอง แต่ความรวดเร็วในการขายและราคาที่ได้รับจะขึ้นอยู่กับสภาวะตลาดในขณะนั้น หากตลาดไม่คึกคัก หรือเป็นตราสารที่มีปริมาณซื้อขายน้อย การขายคืนอาจใช้เวลานานขึ้น หรืออาจต้องขายในราคาที่ต่ำกว่าที่คาดไว้เล็กน้อย

โดยสรุป สภาพคล่องโดยรวมถือว่าสูง แต่การลงทุนผ่านกองทุนรวมตลาดเงินมักจะให้สภาพคล่องที่สม่ำเสมอและคาดการณ์ได้มากกว่าสำหรับนักลงทุนรายย่อย

ปัจจัยทางเศรษฐกิจหลักๆ ที่ส่งผลกระทบต่อผลตอบแทนของตราสารเงินในประเทศไทย ได้แก่:

• อัตราดอกเบี้ยนโยบายของ ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.): การปรับขึ้นหรือลงของอัตราดอกเบี้ยนโยบายมีผลโดยตรงต่ออัตราดอกเบี้ยในตลาดเงินและผลตอบแทนของตราสารเงินใหม่ๆ
• อัตราเงินเฟ้อ: หากเงินเฟ้อสูงขึ้น ผลตอบแทนที่แท้จริงจากการลงทุนในตราสารเงินจะลดลง
• ภาวะเศรษฐกิจโดยรวม (GDP Growth): เศรษฐกิจที่เติบโตดีอาจทำให้ความต้องการสินเชื่อสูงขึ้นและส่งผลให้ดอกเบี้ยในตลาดปรับตัวสูงขึ้น ซึ่งอาจทำให้ตราสารเงินให้ผลตอบแทนดีขึ้น
• นโยบายการคลังของรัฐบาล: หากรัฐบาลมีการกู้ยืมเงินจำนวนมากผ่านการออกตั๋วเงินคลัง อาจส่งผลต่ออุปสงค์และอุปทานในตลาดเงิน
• สภาพคล่องในระบบการเงิน: หากมีสภาพคล่องส่วนเกินในระบบมาก อัตราดอกเบี้ยในตลาดเงินมักจะต่ำลง และในทางกลับกัน
• ความเชื่อมั่นของนักลงทุน: ในช่วงที่เศรษฐกิจมีความไม่แน่นอนสูง นักลงทุนอาจหันมาพักเงินในตราสารเงินเพื่อความปลอดภัย ทำให้ความต้องการเพิ่มขึ้นและส่งผลต่อราคาและผลตอบแทน

การลงทุนตราสารเงินในไทยมักมีค่าธรรมเนียมหรือค่าใช้จ่ายที่แตกต่างกันไปตามช่องทาง:

• การซื้อตราสารเงินโดยตรง (ผ่านบริษัทหลักทรัพย์): อาจมีค่าธรรมเนียมการซื้อขาย (Brokerage Fee) หรือค่าธรรมเนียมการดูแลรักษาบัญชี (Custodian Fee) แต่โดยทั่วไปมักจะต่ำสำหรับตราสารเงิน
• การลงทุนผ่านกองทุนรวมตลาดเงิน: นี่คือช่องทางที่มีค่าใช้จ่ายที่ชัดเจนและโปร่งใสที่สุด โดยหลักๆ จะประกอบด้วย:
  • ค่าธรรมเนียมการจัดการ (Management Fee): เป็นค่าใช้จ่ายหลักที่ผู้จัดการกองทุนเรียกเก็บ มักจะคำนวณเป็นอัตราร้อยละต่อปีของมูลค่าทรัพย์สินสุทธิของกองทุน (NAV)
  • ค่าธรรมเนียมผู้ดูแลผลประโยชน์ (Trustee Fee): ค่าใช้จ่ายสำหรับผู้ดูแลผลประโยชน์ของกองทุน
  • ค่าธรรมเนียมนายทะเบียน (Registrar Fee): ค่าใช้จ่ายสำหรับนายทะเบียนหน่วยลงทุน
  • ค่าธรรมเนียมอื่นๆ: เช่น ค่าธรรมเนียมการซื้อ (Front-end Fee) หรือค่าธรรมเนียมการขายคืน (Back-end Fee) ซึ่งกองทุนรวมตลาดเงินส่วนใหญ่จะไม่มี หรือมีในอัตราที่ต่ำมากเพื่อให้ผู้ลงทุนเข้าถึงได้ง่ายและมีสภาพคล่องสูง

โดยรวมแล้ว ค่าใช้จ่ายในการลงทุนตราสารเงิน โดยเฉพาะผ่านกองทุนรวมตลาดเงิน ถือว่าค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับกองทุนรวมประเภทอื่น