BRICS คืออะไร? เจาะลึก 10 ประเทศสมาชิกใหม่ โอกาสและความท้าทายของไทยในเวทีโลก

## BRICS คืออะไร? ทำความเข้าใจกลุ่มประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่

กลุ่ม BRICS เกิดขึ้นเพื่อรวมพลังประเทศเศรษฐกิจที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว โดยมุ่งเน้นการสร้างความร่วมมือด้านเศรษฐกิจและการเมือง เพื่อปรับสมดุลอำนาจในเวทีโลกที่เคยถูกครอบงำโดยชาติตะวันตก ในช่วงปีที่ผ่านมา กลุ่มนี้ได้ขยายตัวอย่างเห็นได้ชัด จนดึงดูดความสนใจจากนานาประเทศ รวมถึงประเทศไทยที่กำลังติดตามโอกาสและอุปสรรคที่อาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงนี้ บทความนี้จะนำเสนอที่มา เป้าหมาย สมาชิก และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความสำคัญของ BRICS ต่อประเทศไทยในยุคสมัยใหม่

BRICS คือเวทีที่เชื่อมโยงประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่และมีศักยภาพสูง เพื่อสร้างความสมดุลทางเศรษฐกิจและอิทธิพลระดับโลก โดยเน้นการพัฒนาร่วมกันและลดการพึ่งพาระบบเก่าๆ ที่ไม่เท่าเทียม

### BRICS ย่อมาจากอะไร? ความหมายและจุดเริ่มต้น

ชื่อ BRICS มาจากตัวอักษรย่อของประเทศสมาชิกหลัก ได้แก่ บราซิล รัสเซีย อินเดีย จีน และแอฟริกาใต้ แนวคิดนี้ถูกนำเสนอครั้งแรกในปี 2001 โดย จิม โอนีลล์ นักเศรษฐศาสตร์จากโกลด์แมน แซคส์ ผู้มองเห็นโอกาสการเติบโตที่โดดเด่นของประเทศเหล่านี้ และคาดการณ์ว่าพวกเขาจะมีบทบาทนำในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลก

จากแนวคิดทางวิชาการและการวิเคราะห์เศรษฐกิจในช่วงแรกๆ กลุ่มนี้ค่อยๆ พัฒนาเป็นการประชุมอย่างเป็นทางการระหว่างรัฐบาลในปี 2009 ซึ่งเป็นจุดเปลี่ยนที่บ่งบอกถึงการปรับโครงสร้างอำนาจเศรษฐกิจโลกให้กว้างขึ้น โดยเฉพาะในมุมมองของประเทศกำลังพัฒนา

### จาก BRIC สู่ BRICS: การเข้าร่วมของแอฟริกาใต้

เดิมที กลุ่มเริ่มต้นด้วยสี่ประเทศคือ BRIC ก่อนที่แอฟริกาใต้จะได้รับเชิญเข้าร่วมอย่างเป็นทางการในเดือนธันวาคม 2010 และเข้าร่วมการประชุมสุดยอดครั้งแรกในเดือนเมษายน 2011 ทำให้กลายเป็น BRICS ที่สมบูรณ์แบบ การเพิ่มแอฟริกาใต้ไม่เพียงขยายจำนวนสมาชิกเป็นห้าประเทศ แต่ยังนำตัวแทนจากทวีปแอฟริกามาเสริม ซึ่งช่วยยืนยันบทบาทของกลุ่มในการเป็นกระบอกเสียงให้กับซีกโลกใต้ และครอบคลุมภูมิภาคสำคัญทั่วโลกราวกับการเชื่อมโยงมหาทวีปเข้าด้วยกัน

## BRICS มีประเทศอะไรบ้าง? การขยายตัวล่าสุดและสมาชิกใหม่

BRICS ได้รับการยอมรับว่าเป็นพลังสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลก ด้วยสมาชิกที่หลากหลายทั้งด้านภูมิศาสตร์และศักยภาพเศรษฐกิจ ซึ่งช่วยให้กลุ่มนี้มีน้ำหนักมากขึ้นในการตัดสินใจระดับนานาชาติ

### สมาชิกดั้งเดิมทั้ง 5 ประเทศ

ประเทศสมาชิกหลักห้าประเทศมีบทบาทเด่นชัดในเวทีโลก ดังนี้

* **บราซิล:** ประเทศที่ใหญ่ที่สุดในอเมริกาใต้ ขับเคลื่อนด้วยทรัพยากรธรรมชาติ การเกษตร และอุตสาหกรรมที่แข็งแกร่ง
* **รัสเซีย:** ประเทศกว้างใหญ่ที่สุดในโลก เป็นผู้ผลิตพลังงานหลัก และมีอิทธิพลทางภูมิรัฐศาสตร์ที่โดดเด่น
* **อินเดีย:** ประชากรมากที่สุดในโลก เศรษฐกิจเติบโตเร็ว เน้นบริการ เทคโนโลยี และอุตสาหกรรมที่หลากหลาย
* **จีน:** เศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลก และเป็นยักษ์ใหญ่ด้านการค้าและการผลิตระดับโลก
* **แอฟริกาใต้:** เศรษฐกิจพัฒนาที่สุดในแอฟริกา ทำหน้าที่เป็นประตูสู่อาณาจักรตลาดที่กำลังขยายตัวในทวีปนี้

### คลื่นลูกใหม่: ประเทศสมาชิก BRICS ที่เพิ่มเข้ามา

การขยายตัวครั้งใหญ่เกิดขึ้นในปี 2023 ระหว่างการประชุมสุดยอดครั้งที่ 15 ในเมืองโจฮันเนสเบิร์ก แอฟริกาใต้ โดยประกาศเชิญหกประเทศใหม่ ซึ่งแสดงถึงความตั้งใจของ BRICS ในการแผ่อิทธิพลและเป็นตัวแทนเศรษฐกิจเกิดใหม่อย่างครอบคลุมยิ่งขึ้น

นับจากวันที่ 1 มกราคม 2024 สมาชิก BRICS เพิ่มเป็น 10 ประเทศ ได้แก่ ซาอุดีอาระเบีย สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อียิปต์ เอธิโอเปีย และอิหร่าน เดิมทีอาร์เจนตินาก็ได้รับเชิญ แต่รัฐบาลใหม่ตัดสินใจถอนตัว การเพิ่มสมาชิกใหม่จากตะวันออกกลางและแอฟริกาช่วยเสริมความแข็งแกร่งให้ BRICS ในฐานะผู้เล่นหลักบนเวทีโลก โดยเฉพาะในการเจรจาประเด็นสำคัญ เช่น พลังงานและการพัฒนาที่ยั่งยืน

## วัตถุประสงค์หลักของ BRICS คืออะไร? เป้าหมายที่ขับเคลื่อนกลุ่ม

BRICS ไม่ใช่แค่การรวมตัวของยักษ์ใหญ่เศรษฐกิจ แต่เป็นแพลตฟอร์มที่ขับเคลื่อนด้วยกลยุทธ์กว้างไกล ครอบคลุมเศรษฐกิจ การเงิน และการเมืองระหว่างประเทศ เพื่อสร้างอนาคตที่เท่าเทียมมากขึ้น

### การส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการค้า

เป้าหมายหลักคือการกระชับความร่วมมือด้านเศรษฐกิจและการค้าระหว่างสมาชิก เช่น เพิ่มปริมาณการค้าข้ามพรมแดน การลงทุนต่างประเทศ และโครงการโครงสร้างพื้นฐานขนาดยักษ์ เพื่อลดการพึ่งพาประเทศร่ำรวยและสร้างห่วงโซ่อุปทานที่ยั่งยืน

เพื่อให้เกิดผลจริง BRICS ได้ก่อตั้งธนาคารเพื่อการพัฒนาใหม่ หรือ NDB ในปี 2014 ซึ่งมีหน้าที่ระดมทุนสำหรับโครงสร้างพื้นฐานและโครงการพัฒนาที่ยั่งยืนในสมาชิกและประเทศเกิดใหม่อื่นๆ NDB ทำหน้าที่เป็นทางเลือกนอกกรอบให้กับสถาบันเก่าแก่ เช่น ธนาคารโลกและกองทุนการเงินระหว่างประเทศ ธนาคารเพื่อการพัฒนาใหม่ (NDB) ได้ให้เงินสนับสนุนโครงการต่างๆ ในสมาชิก มูลค่ารวมหลายหมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งช่วยเร่งการพัฒนาในพื้นที่ที่ขาดแคลนทุน

### ท้าทายระเบียบโลกเก่าและสร้างสมดุลอำนาจ

BRICS วางตัวท้าทายระบบโลกที่ถูกครอบงำโดยตะวันตก โดยเฉพาะ G7 และสถาบันหลังสงครามโลกครั้งที่สอง กลุ่มนี้มองว่าระบบปัจจุบันไม่สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจจริง และผลักดันให้เกิดโลกหลายขั้วที่ให้เสียงแก่ประเทศกำลังพัฒนาและซีกโลกใต้มากขึ้น โดยเฉพาะการปฏิรูประบบธรรมาภิบาลโลก เพื่อเพิ่มตัวแทนที่หลากหลายในองค์กรอย่างสหประชาชาติและสถาบันการเงินนานาชาติ

### สกุลเงิน BRICS: ความพยายามลดการพึ่งพิงเงินดอลลาร์สหรัฐฯ

อีกประเด็นที่กำลังร้อนแรงคือการลดการพึ่งพาดอลลาร์สหรัฐในการค้าและการเงิน หรือที่รู้จักในชื่อการลดการใช้ดอลลาร์ สมาชิก BRICS กำลังทดลองใช้สกุลเงินท้องถิ่นในการชำระเงินระหว่างกัน และบางส่วนเสนอไอเดียสร้างสกุลเงินร่วมสำหรับการค้าระหว่างประเทศ ความเคลื่อนไหวนี้น่าจับตามอง เพราะอาจสั่นคลอนระบบการเงินโลกและสถานะของดอลลาร์ในฐานะสกุลเงินสำรองหลัก

สำหรับประเทศไทยและประเทศเศรษฐกิจเปิดขนาดกลาง การเปลี่ยนแปลงนี้เปิดโอกาสกระจายความเสี่ยงด้านสกุลเงินและลดค่าธรรมเนียมการทำธุรกรรม แต่ในระยะสั้นก็อาจนำมาซึ่งความผันผวนและความไม่แน่นอนที่ต้องเตรียมรับมือ โดยเฉพาะในบริบทของการค้าที่เชื่อมโยงกับจีนและอินเดียซึ่งเป็นสมาชิกหลัก

## BRICS กับประเทศไทย: โอกาสและความท้าทายในเวทีโลก

ขณะที่ BRICS กำลังแผ่อิทธิพลกว้างขึ้น ประเทศไทยในฐานะเศรษฐกิจเกิดใหม่ชั้นนำในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ก็กำลังชั่งน้ำหนักจุดยืนและความสัมพันธ์กับกลุ่มนี้อย่างละเอียดถี่ถ้วน เพื่อให้สอดคล้องกับผลประโยชน์ระยะยาว

### สถานะของไทยในฐานะ “ประเทศคู่ค้า BRICS”

ตอนนี้ ประเทศไทยยังไม่ใช่สมาชิกเต็มรูปแบบของ BRICS แต่กระทรวงการต่างประเทศไทยแสดงความสนใจอย่างต่อเนื่องในการกระชับความสัมพันธ์ในฐานะประเทศคู่ค้าหรือผู้สังเกตการณ์ สถานะนี้ช่วยให้ไทยเข้าร่วมประชุมบางส่วนและกิจกรรมความร่วมมือ โดยไม่ต้องแบกรับพันธะหนักหน่วงเหมือนสมาชิกหลัก

ล่าสุด ไทยได้ยื่นจดหมายแสดงเจตจำนงเพื่อสมัครเป็นสมาชิกอย่างเป็นทางการ โดยนายกรัฐมนตรีเศรษฐา ทวีสิน เน้นย้ำถึงศักยภาพของไทยในการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม โดยเฉพาะประโยชน์ทางเศรษฐกิจและการเมือง การเป็นผู้สังเกตการณ์ช่วยให้ไทยติดตามพัฒนาการของ BRICS อย่างใกล้ชิด และประเมินผลกระทบก่อนก้าวสู่ระดับที่ลึกซึ้งกว่า

### ทำไมไทยต้องเข้าร่วม BRICS? การวิเคราะห์เชิงลึก

การเป็นส่วนหนึ่งของ BRICS อาจนำพาประโยชน์มากมายมาสู่ไทย ดังนี้

* **ขยายตลาดการค้าและการลงทุน:** ด้วยขนาดเศรษฐกิจรวมมหาศาลและประชากรจำนวนมาก การเข้าร่วมจะช่วยให้สินค้าไทยเข้าถึงตลาดเหล่านี้ได้สะดวกขึ้น และดึงดูดเงินลงทุนจากสมาชิก
* **การเข้าถึงแหล่งเงินทุนโครงสร้างพื้นฐาน:** NDB เป็นแหล่งทุนสำคัญสำหรับโครงการใหญ่ หากไทยเข้าร่วม จะได้รับการสนับสนุนทางการเงินสำหรับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่เร่งด่วน
* **เพิ่มอำนาจต่อรองในเวทีโลก:** การยืนเคียงข้างซีกโลกใต้จะช่วยเสริมเสียงของไทยในประเด็นโลก เช่น การรับมือสภาพภูมิอากาศ การปฏิรูประบบค้า และการเงินนานาชาติ
* **กระจายความเสี่ยงทางเศรษฐกิจ:** ลดการพึ่งพาตลาดและสกุลเงินหลักไม่กี่แห่ง จะทำให้เศรษฐกิจไทยยืดหยุ่นและมั่นคงยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในยุคที่การค้าทั่วโลกผันผวนจากปัจจัยต่างๆ เช่น สงครามการค้า

### ความท้าทายและข้อควรพิจารณาสำหรับประเทศไทย

แต่การก้าวเข้า BRICS ก็มีอุปสรรคที่ต้องคำนึง

* **ความสมดุลกับพันธมิตรดั้งเดิม:** ไทยมีสายสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับตะวันตกและเพื่อนบ้านในภูมิภาค การเข้าร่วมอาจก่อให้เกิดความกังวลจากฝ่ายเหล่านี้ ดังนั้นไทยต้องรักษาสมดุลทางการทูตอย่างชาญฉลาด
* **ความแตกต่างทางผลประโยชน์ภายในกลุ่ม:** แม้มีเป้าหมายร่วม แต่สมาชิกแต่ละแห่งมีมุมมองภูมิรัฐศาสตร์และผลประโยชน์ส่วนตัว ไทยอาจต้องต่อสู้เพื่อผลักดันวาระของตนในกลุ่มที่หลากหลายนี้
* **ความเสี่ยงทางภูมิรัฐศาสตร์:** การเอนเอียงไปทางกลุ่มที่ท้าทายระบบโลก อาจเปิดช่องให้ไทยเผชิญความขัดแย้งที่รุนแรงขึ้นในเวทีระหว่างประเทศ
* **ผลกระทบต่อระบบการเงิน:** การลดดอลลาร์มีข้อดี แต่การเปลี่ยนสู่ระบบใหม่ๆ อาจสร้างความไม่แน่นอนและกระทบเสถียรภาพการเงินไทยในเบื้องต้น โดยเฉพาะหากเกิดความผันผวนในอัตราแลกเปลี่ยน

ไทยจึงต้องชั่งน้ำหนักผลได้ผลเสียอย่างรอบคอบ โดยยึดหลักนโยบายต่างประเทศที่เป็นกลางและยืดหยุ่น ซึ่งเป็นจุดแข็งของไทยมาช้านาน

## อนาคตของ BRICS และบทบาทของประเทศไทย

BRICS กำลังเข้าสู่ยุคขยายตัวที่เข้มข้นยิ่งขึ้น ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอำนาจโลก การสร้างสมดุลทางเศรษฐกิจและการเมือง รวมถึงการทดลองทางเลือกใหม่ในระบบการเงิน จะยังคงเป็นแกนกลางของกลุ่มนี้ โดยเฉพาะเมื่อสมาชิกใหม่ช่วยเสริมบทบาทในประเด็นพลังงานและการพัฒนา

สำหรับไทย การตัดสินใจเรื่อง BRICS เป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์ใหญ่ในการปรับตัวสู่โลกหลายขั้ว ไทยมีโอกาสใช้ความร่วมมือนี้ขับเคลื่อนการเติบโต เพิ่มน้ำหนักในเวทีโลก และกระจายความเสี่ยง แต่ต้องดำเนินการด้วยความระมัดระวัง เพื่อรักษาสมดุลกับพันธมิตรเก่าและปกป้องผลประโยชน์ชาติในระยะยาว โดยอาจเริ่มจากสถานะผู้สังเกตการณ์เพื่อทดสอบน้ำก่อน

## คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ BRICS (FAQs)