เศรษฐกิจ ประเทศลิเบีย: มหาอำนาจน้ำมันภายใต้เงาความขัดแย้ง กับเส้นทางฟื้นฟูเศรษฐกิจที่ยังท้าทาย

ลิเบีย: มหาอำนาจน้ำมันภายใต้เงาความขัดแย้ง กับเส้นทางฟื้นฟูเศรษฐกิจที่ยังท้าทาย

สวัสดีครับนักลงทุนและผู้ที่สนใจในความเคลื่อนไหวทางเศรษฐกิจทั่วโลกทุกท่าน วันนี้เราจะพาคุณไปสำรวจดินแดนอันน่าทึ่งแห่งหนึ่งในทวีปแอฟริกาเหนือ นั่นคือประเทศลิเบีย ประเทศที่อุดมไปด้วยทรัพยากรน้ำมันมหาศาล แต่กลับต้องเผชิญหน้ากับความท้าทายจากความไม่มั่นคงทางการเมืองที่ยืดเยื้อมานานนับทศวรรษ คุณเคยสงสัยหรือไม่ว่า อะไรคือปัจจัยหลักที่ขับเคลื่อนและฉุดรั้งเศรษฐกิจของชาติที่เต็มไปด้วยศักยภาพแห่งนี้ไว้?

บทความนี้จะเจาะลึกภาพรวมเศรษฐกิจ โอกาส และอุปสรรคสำคัญที่ลิเบียกำลังเผชิญ รวมถึงบทบาทของประเทศมหาอำนาจอย่างจีนในการกำหนดทิศทางการฟื้นฟูเศรษฐกิจของชาติในแอฟริกาเหนือแห่งนี้ เราจะพยายามทำความเข้าใจโครงสร้างเศรษฐกิจของลิเบียอย่างละเอียด ตั้งแต่จุดแข็งด้านทรัพยากรธรรมชาติไปจนถึงจุดอ่อนจากความแตกแยกภายใน พร้อมทั้งวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางการค้ากับนานาชาติ รวมถึงประเทศไทยของเราด้วยเช่นกัน เพื่อให้คุณได้รับข้อมูลที่ครบถ้วนและสามารถนำไปต่อยอดความรู้ด้านการลงทุนได้

เมื่อพูดถึงลิเบีย สิ่งแรกที่เรามักนึกถึงคือ “น้ำมัน” และนั่นไม่ใช่เรื่องเกินจริงเลยครับ เพราะลิเบียคือประเทศที่มีปริมาณน้ำมันสำรองมากที่สุดในทวีปแอฟริกา และติดอันดับ 9 ของโลก จากข้อมูลล่าสุดในปี 2565 คุณลองจินตนาการดูสิว่า ทรัพยากรเหล่านี้มีมูลค่ามหาศาลเพียงใด และเป็นเสาหลักที่ค้ำจุนเศรษฐกิจของประเทศมาอย่างยาวนาน

• ลิเบียมีปริมาณน้ำมันสำรองที่มากที่สุดในแอฟริกา
• น้ำมันคิดเป็นร้อยละ 95 ของรายได้จากการส่งออกทั้งหมด
• ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) ส่วนใหญ่พึ่งพารายได้จากน้ำมัน

อุตสาหกรรมปิโตรเลียม ไม่ว่าจะเป็น น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ หรือ สารที่ได้จากปิโตรเคมี ล้วนเป็นหัวใจสำคัญและเป็นสินค้าส่งออกหลักที่สร้างรายได้เข้าประเทศเกือบทั้งหมด คุณอาจถามว่า “มากแค่ไหน?” ต้องบอกว่ารายได้จากน้ำมันคิดเป็นสัดส่วนสูงถึง 95% ของรายได้จากการส่งออกทั้งหมด และมีส่วนสนับสนุนผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) มากกว่า 60% เลยทีเดียว นี่แสดงให้เห็นถึงการพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติอย่างเข้มข้น ซึ่งเป็นทั้งพรและคำสาปในเวลาเดียวกัน

การที่ลิเบียมีแหล่งน้ำมันขนาดใหญ่ กระจายตัวอยู่ในพื้นที่สำคัญ เช่น อ่าว Sirte basin และ Murzuq basin ทำให้มีศักยภาพในการผลิตน้ำมันได้สูงถึง 1.6 ล้านบาร์เรลต่อวัน ก่อนที่จะเกิดความขัดแย้งภายในประเทศ แต่ด้วยความไม่มั่นคงทางการเมืองในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา การผลิตน้ำมันต้องหยุดชะงักและลดลงอย่างมาก อย่างไรก็ตาม แม้จะเผชิญปัญหาภายใน แต่ความสามารถในการกลับมาผลิตน้ำมันได้อย่างรวดเร็วหลังสถานการณ์คลี่คลายเพียงชั่วคราว ก็ตอกย้ำถึงความสำคัญของอุตสาหกรรมนี้ต่อการฟื้นฟูเศรษฐกิจอย่างแท้จริงครับ

ม่านแห่งความไม่มั่นคง: อิทธิพลของการเมืองต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ

สิ่งที่คุณต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับลิเบียอย่างลึกซึ้งคือ สถานการณ์ทางการเมืองภายในประเทศ ความขัดแย้งที่ยืดเยื้อนับตั้งแต่เหตุการณ์ Arab Spring ในปี 2554 ซึ่งนำไปสู่การโค่นล้มอำนาจของ มูอัมมาร์ กัดดาฟี ได้ส่งผลให้ลิเบียประสบกับความล้มเหลวในการเปลี่ยนผ่านทางการเมืองอย่างรุนแรง และก้าวเข้าสู่ สงครามกลางเมือง ที่กินเวลานานกว่าทศวรรษ

ปัจจุบัน ประเทศนี้ถูกแบ่งการปกครองออกเป็นสามกลุ่มหลัก ซึ่งล้วนมีอำนาจและอิทธิพลในพื้นที่ของตนเอง ได้แก่:

• รัฐบาลแห่งความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ (Government of National Unity – GNU) ซึ่งมีฐานที่มั่นอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือ
• รัฐบาลแห่งการมีเสถียรภาพภายในชาติ (Government of National Stability – GNS) ซึ่งมีอำนาจควบคุมทางภาคตะวันออก
• และกลุ่มกบฏอื่น ๆ ที่กระจัดกระจายอยู่ทางภาคใต้ของประเทศ

ความไร้เสถียรภาพนี้เป็นอุปสรรคสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่องและการดึงดูด การลงทุนจากภายนอก คุณลองคิดดูสิครับว่า นักลงทุนรายใหญ่จะกล้าเข้ามาลงทุนในประเทศที่ความปลอดภัยและเสถียรภาพยังไม่แน่นอนได้อย่างไร? การที่โครงสร้างพื้นฐานถูกทำลาย, ห่วงโซ่อุปทานหยุดชะงัก, และการเมืองภายในยังคงไร้ข้อยุติ ล้วนเป็นปัจจัยที่บั่นทอนศักยภาพทางเศรษฐกิจของลิเบียอย่างรุนแรง แม้จะมีอัตราการเติบโตของ Real GDP สูงถึงร้อยละ 17.9 ในช่วงที่ผ่านมา ซึ่งบ่งชี้ถึงการฟื้นตัวจากฐานที่ต่ำมากหลังความขัดแย้ง แต่การเติบโตนี้ก็ยังคงเปราะบางอย่างยิ่งครับ

มังกรคืนถิ่น: บทบาทของจีนในการฟื้นฟูเศรษฐกิจลิเบีย

ท่ามกลางความท้าทายทางการเมืองของลิเบีย เรากำลังเห็นการกลับมามีบทบาทอย่างแข็งขันของประเทศมหาอำนาจอย่าง จีน ซึ่งเคยมีโครงการลงทุนขนาดใหญ่ในลิเบียกว่า 2 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐก่อนปี 2554 แต่ต้องถูกระงับไปเนื่องจากความวุ่นวายภายในประเทศ

ปัจจุบัน มีสัญญาณที่ชัดเจนว่าจีนกำลังฟื้นฟูความร่วมมือทางการค้าและการลงทุนกับลิเบียอย่างจริงจัง รวมถึงการเปิดสถานทูตจีนในกรุงตริโปลีอีกครั้งในเดือนธันวาคม 2565 คุณอาจสงสัยว่าอะไรคือแรงจูงใจเบื้องหลังการกลับมาของมังกรตัวนี้ในสถานการณ์ที่ยังคงมีความไม่แน่นอน?

สำหรับจีน ลิเบียไม่ได้เป็นเพียงแค่แหล่งพลังงานสำรองขนาดใหญ่เท่านั้น แต่ยังเป็น จุดเชื่อมโยงการลงทุน ที่สำคัญสู่ภูมิภาคที่กว้างขึ้นภายใต้ โครงการริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (Belt and Road Initiative) จีนมองเห็นศักยภาพของลิเบียในการเป็นประตูการค้าสู่แอฟริกา ยุโรป และตะวันออกกลาง นี่คือความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ที่มิอาจมองข้ามได้

การฟื้นฟูความสัมพันธ์ดังกล่าวได้รับการตอกย้ำจากการพบปะกันระหว่าง นายอับดุล ฮะมีด มุฮัมมัด ดิบัยบิฮ์ นายกรัฐมนตรีของรัฐบาล GNU กับ นายกรัฐมนตรี หลี่ เฉียง และ นายหวัง อี้ รัฐมนตรีต่างประเทศจีน ในเดือนพฤษภาคม 2567 ที่กรุงปักกิ่ง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการประชุม ฟอรั่มความร่วมมือจีน-ชาติอาหรับระดับรัฐมนตรี (China-Arab States Cooperation Forum) การเจรจานี้เป็นการส่งสัญญาณที่ชัดเจนถึงความมุ่งมั่นของจีนในการฟื้นฟูโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่ค้างคา และขยายการลงทุนเพิ่มเติมในภาคพลังงานและด้านอื่นๆ ของลิเบีย การกลับมาของบริษัทจีนอย่าง CNPC, CNOOC, และ SINOPEC ซึ่งเป็นยักษ์ใหญ่ด้านพลังงานของจีน จะเป็นตัวแปรสำคัญในการเพิ่มกำลังการผลิตน้ำมันและก๊าซของลิเบียในอนาคต

ลิเบียในสายตานานาชาติ: ภาพรวมการค้าและนัยยะต่อเศรษฐกิจโลก (กรณีไทย)

แม้จะเผชิญกับความท้าทายภายใน แต่ลิเบียยังคงมีบทบาทสำคัญในฐานะผู้ส่งออกพลังงานในตลาดโลก เรามาดูกันว่า ภาพรวมเศรษฐกิจและภาคการค้าของลิเบียเป็นอย่างไรบ้าง เพื่อให้คุณเห็นภาพที่ชัดเจนขึ้น:

• ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP): อยู่ที่ 40.194 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ข้อมูลปี 2567)
• รายได้ประชาชาติต่อหัว (GDP per capita): 5,872 ดอลลาร์สหรัฐ (ข้อมูลปี 2567)
• สกุลเงินที่ใช้: ดีนาร์ลิเบีย (LYD)

สิ่งที่น่าสนใจคือ การเติบโตของ Real GDP ที่สูงถึงร้อยละ 17.9 ซึ่งเป็นตัวเลขที่น่าประทับใจ แต่ดังที่เราได้กล่าวไปแล้ว การเติบโตนี้เป็นการฟื้นตัวจากฐานที่ต่ำมากหลังช่วงความขัดแย้ง การที่จะรักษาการเติบโตนี้ให้ยั่งยืนได้ จะต้องอาศัยเสถียรภาพทางการเมืองที่แท้จริง

ในด้านการค้าต่างประเทศ:

• สินค้าส่งออกหลัก: คือ น้ำมันดิบ ทองคำ และ ก๊าซปิโตรเลียมเหลว ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติอย่างชัดเจน
• ตลาดส่งออกสำคัญ: ได้แก่ อิตาลี, ตุรกี, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์, เยอรมนี และจีน ซึ่งเป็นประเทศที่มีความต้องการพลังงานสูง และมีความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจกับลิเบียอย่างใกล้ชิด
• สินค้านำเข้าสำคัญ: ได้แก่ น้ำมันสำเร็จรูป, ยาสูบ, รถยนต์ และข้าวสาลี ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความจำเป็นในการนำเข้าสินค้าอุปโภคบริโภคและสินค้าจำเป็นจากต่างประเทศ เนื่องจากภาคการผลิตภายในประเทศยังคงจำกัด
• ตลาดนำเข้าสำคัญ: ได้แก่ จีน, ตุรกี, อิตาลี, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และกรีซ

กรณีศึกษา: ความสัมพันธ์ทางการค้ากับประเทศไทย

สำหรับประเทศไทยของเรา ลิเบียมีความสำคัญในฐานะแหล่งนำเข้าพลังงาน คุณทราบหรือไม่ว่า มูลค่าการค้ารวมระหว่างไทย-ลิเบียอยู่ที่ 1,519.19 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ข้อมูล ณ ปี 2567) โดยไทยเสียเปรียบดุลการค้าถึง 997.90 ล้านดอลลาร์สหรัฐ นี่เป็นเพราะว่า การนำเข้าน้ำมันดิบจากลิเบียเป็นหลัก ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อความมั่นคงทางพลังงานของไทย

ในส่วนของสินค้าส่งออกสำคัญของไทยไปลิเบีย ได้แก่ อาหารทะเลกระป๋อง, รถยนต์, และน้ำตาลทราย ซึ่งเป็นสินค้าที่ไทยมีความได้เปรียบในการผลิต หากสถานการณ์ในลิเบียมีเสถียรภาพมากขึ้น เราอาจเห็นโอกาสในการส่งออกสินค้าและบริการจากไทยไปลิเบียได้มากขึ้นในอนาคต

ความท้าทายจากสถานการณ์การเมืองภายใน: ผลกระทบต่อการลงทุนและการฟื้นฟู

เราได้พูดถึงความสำคัญของน้ำมันและบทบาทของจีนไปแล้ว แต่หัวใจหลักของปัญหาเศรษฐกิจลิเบียยังคงอยู่ที่ “ความไม่มั่นคงทางการเมือง” ซึ่งเป็น ความท้าทายที่ใหญ่ที่สุด ที่ขัดขวางการฟื้นฟูและการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน

หลังปี 2554 ลิเบียตกอยู่ในภาวะสุญญากาศทางอำนาจและการต่อสู้เพื่อควบคุมทรัพยากร ความขัดแย้งที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า ไม่เพียงแต่ทำลายโครงสร้างพื้นฐานของประเทศเท่านั้น แต่ยังสร้างความหวาดกลัวและไม่เชื่อมั่นให้กับนักลงทุนต่างชาติ คุณลองคิดดูสิครับว่า หากคุณเป็นบริษัทน้ำมันข้ามชาติ คุณจะกล้าลงทุนหลายพันล้านดอลลาร์ในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการโจมตี การยึดครองบ่อน้ำมัน หรือการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่อาจทำให้สัญญาต่างๆ กลายเป็นโมฆะหรือไม่? คำตอบคงเป็นเรื่องยาก

แม้ว่ารัฐบาล GNU จะได้รับการรับรองจาก UN และพยายามสร้างความปรองดอง แต่การแบ่งแยกอำนาจระหว่างรัฐบาลสองฝ่าย (GNU และ GNS) ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญในการบริหารจัดการประเทศให้เป็นหนึ่งเดียว การที่แต่ละฝ่ายมีกลุ่มกองกำลังติดอาวุธของตนเอง และยังคงมีการต่อสู้เพื่อแย่งชิงการควบคุมแหล่งน้ำมันและท่าเรือสำคัญต่างๆ ทำให้ความผันผวนด้านการผลิตน้ำมันยังคงเป็นเรื่องปกติ ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อรายได้ของประเทศ

โครงสร้างเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมหลักนอกเหนือจากน้ำมัน

แม้ว่าภาค น้ำมันและก๊าซธรรมชาติ จะครองสัดส่วนเกือบทั้งหมดของเศรษฐกิจลิเบีย แต่ก็ยังมีอุตสาหกรรมและภาคส่วนอื่นๆ ที่พยายามดิ้นรนเพื่อเติบโตท่ามกลางความท้าทาย ถึงแม้จะยังอยู่ในสัดส่วนที่เล็กน้อยก็ตาม

• ปิโตรเคมี: เป็นการต่อยอดจากอุตสาหกรรมน้ำมันและก๊าซ เพื่อผลิตสินค้าเคมีภัณฑ์ต่างๆ
• เหล็กและอลูมิเนียม: มีโรงงานผลิตบางแห่ง แต่ยังไม่สามารถแข่งขันในตลาดโลกได้เต็มที่
• สิ่งทอและหัตถกรรม: เป็นอุตสาหกรรมพื้นบ้านที่สร้างรายได้ให้กับชุมชนท้องถิ่นบางส่วน

การท่องเที่ยว เคยมีศักยภาพที่ยิ่งใหญ่ในลิเบีย ด้วยแหล่งมรดกโลกขององค์การยูเนสโกที่สวยงามอย่าง Leptis Magna และแหล่งธรรมชาติอันน่าทึ่งอย่างปล่องภูเขาไฟ Waw an Namus ในทะเลทรายซาฮาร่า แต่ความไม่มั่นคงทางการเมืองทำให้ภาคการท่องเที่ยวหยุดชะงักลงโดยสิ้นเชิง การฟื้นฟูภาคส่วนนี้จะต้องอาศัยความมั่นคงและภาพลักษณ์ที่ปลอดภัยในระดับสากล ซึ่งยังคงเป็นเป้าหมายที่ห่างไกลในปัจจุบัน

การกระจายความเสี่ยงทางเศรษฐกิจและการพัฒนาอุตสาหกรรมนอกภาคพลังงานจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับลิเบีย เพื่อให้ประเทศมีความยืดหยุ่นและลดการพึ่งพารายได้จากน้ำมันเพียงอย่างเดียว ซึ่งจะช่วยสร้างเสถียรภาพในระยะยาวได้

ศักยภาพและความท้าทายในการฟื้นฟูประเทศลิเบีย

เมื่อมองไปข้างหน้า ลิเบียมีศักยภาพมหาศาลในการฟื้นฟูและพัฒนาประเทศ หากสามารถจัดการกับความท้าทายหลักๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ศักยภาพที่โดดเด่น:

• ทรัพยากรพลังงาน: ปริมาณน้ำมันและก๊าซธรรมชาติสำรองที่ยังไม่ได้สำรวจและผลิตอีกมาก เป็นแรงดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศที่สำคัญ
• ที่ตั้งทางภูมิศาสตร์: การเป็นสะพานเชื่อมระหว่างยุโรป แอฟริกา และตะวันออกกลาง ทำให้ลิเบียมีบทบาทสำคัญในเส้นทางการค้าและพลังงานในภูมิภาค
• ประชากรวัยหนุ่มสาว: มีประชากรวัยแรงงานจำนวนมาก ซึ่งหากได้รับการศึกษาและฝึกฝนทักษะอย่างเหมาะสม ก็จะเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาประเทศ

ความท้าทายที่ต้องเผชิญ:

• การสร้างเอกภาพทางการเมือง: การรวมอำนาจการปกครองและสร้างรัฐบาลที่มีเสถียรภาพและได้รับการยอมรับจากทุกฝ่าย เป็นก้าวแรกที่สำคัญที่สุด
• ความมั่นคงและธรรมาภิบาล: การยุติความรุนแรง การควบคุมกองกำลังติดอาวุธ และการสร้างระบบกฎหมายที่โปร่งใสและเป็นธรรม เพื่อดึงดูดและปกป้องการลงทุน
• การฟื้นฟูโครงสร้างพื้นฐาน: ถนน ท่าเรือ สนามบิน และระบบไฟฟ้าถูกทำลายไปมาก การลงทุนเพื่อสร้างใหม่และปรับปรุงเป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วน
• การกระจายความเสี่ยงทางเศรษฐกิจ: ลดการพึ่งพาน้ำมันโดยการพัฒนาภาคส่วนอื่น ๆ เช่น เกษตรกรรม การท่องเที่ยว และอุตสาหกรรมขนาดเล็ก
• การแก้ไขปัญหาการว่างงาน: โดยเฉพาะในกลุ่มคนหนุ่มสาว เพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาเศรษฐกิจกลายเป็นชนวนของความไม่สงบอีกครั้ง

การที่ประเทศจะก้าวไปข้างหน้าได้นั้น ลิเบียจำเป็นต้องมี “แผนงานที่ชัดเจน” และ “ความร่วมมือจากนานาชาติ” อย่างแท้จริง การลงทุนจากต่างประเทศ ไม่ว่าจะเป็นจากจีน ตุรกี หรือประเทศอื่นๆ จะเป็นปัจจัยสำคัญในการขับเคลื่อนการฟื้นฟู แต่ความสำเร็จจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อลิเบียสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการลงทุนและสร้างความเชื่อมั่นได้

ประวัติศาสตร์การเมืองของลิเบียหลังเหตุการณ์ Arab Spring: รากฐานของความผันผวน

เพื่อทำความเข้าใจสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบันของลิเบียอย่างถ่องแท้ เราจำเป็นต้องย้อนกลับไปทำความเข้าใจประวัติศาสตร์การเมืองหลังเหตุการณ์ Arab Spring ในปี 2554 ครับ ก่อนหน้านั้น ลิเบียอยู่ภายใต้การปกครองแบบเผด็จการของ พันเอกมูอัมมาร์ กัดดาฟี มานานกว่า 42 ปี ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่รายได้จากน้ำมันถูกรวมศูนย์อยู่ที่รัฐ และถูกนำไปใช้ในโครงการต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อระบอบการปกครอง แม้จะมีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานบางส่วน แต่ประชาชนส่วนใหญ่กลับไม่ได้รับผลประโยชน์อย่างเต็มที่

เมื่อกระแสการปฏิวัติ Arab Spring แพร่กระจายไปทั่วตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ การลุกฮือของประชาชนในลิเบียเพื่อต่อต้านระบอบกัดดาฟีก็ได้เกิดขึ้นอย่างรุนแรง และได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติ ซึ่งนำไปสู่การโค่นล้มอำนาจและเสียชีวิตของกัดดาฟีในที่สุด

อย่างไรก็ตาม การล่มสลายของระบอบกัดดาฟีกลับไม่ได้นำมาซึ่งเสถียรภาพหรือประชาธิปไตยที่แท้จริง แต่กลับกลายเป็นจุดเริ่มต้นของความวุ่นวายครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์สมัยใหม่ของลิเบีย:

• การแบ่งฝ่ายและความขัดแย้ง: การขาดสถาบันทางการเมืองที่แข็งแกร่ง และการแพร่กระจายของอาวุธ ทำให้กลุ่มติดอาวุธและกองกำลังต่างๆ แย่งชิงอำนาจและความชอบธรรม
• รัฐบาลคู่ขนาน: มีการจัดตั้งรัฐบาลคู่ขนานหลายชุด ทำให้เกิดความสับสนและการขาดอำนาจส่วนกลางที่แท้จริง ตัวอย่างที่ชัดเจนคือการที่ รัฐบาลปรองดองแห่งชาติ (GNA) ที่นำโดย นาย Fayez Mustafa al-Sarraj เคยเป็นที่ยอมรับในระดับสากล แต่ก็ยังต้องเผชิญหน้ากับการท้าทายจาก กองกำลัง Libyan National Army (LNA) ของ นายพล Khalifa Haftar ซึ่งควบคุมพื้นที่ทางตะวันออก
• การแทรกแซงจากต่างชาติ: ความขัดแย้งภายในประเทศยังดึงดูดการแทรกแซงจากมหาอำนาจระดับภูมิภาคและระดับโลก ซึ่งต่างสนับสนุนกลุ่มที่ตนเองเห็นว่าได้ประโยชน์ ทำให้ความขัดแย้งยิ่งซับซ้อนและยืดเยื้อมากขึ้น

แม้ในปัจจุบันจะมีการจัดตั้งรัฐบาลแห่งความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ (GNU) ซึ่งนำโดยนายอับดุล ฮะมีด มุฮัมมัด ดิบัยบิฮ์ แต่ความแตกแยกและการช่วงชิงอำนาจระหว่างกลุ่มต่างๆ โดยเฉพาะกับรัฐบาลแห่งการมีเสถียรภาพภายในชาติ (GNS) ที่สนับสนุนโดยนายพล Haftar ก็ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการจัดเลือกตั้งและการสร้างสันติภาพที่ยั่งยืน การทำความเข้าใจมิติประวัติศาสตร์นี้จะช่วยให้เราเห็นภาพว่า เหตุใดเศรษฐกิจของลิเบียจึงยังคงเปราะบาง แม้จะมีทรัพยากรอันมหาศาลก็ตาม

ข้อมูลประชากรและภูมิศาสตร์ทั่วไปของลิเบีย: รากฐานของชาติ

นอกเหนือจากเรื่องเศรษฐกิจและการเมือง การทำความเข้าใจข้อมูลประชากรและภูมิศาสตร์ของลิเบียก็เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้เราเห็นภาพรวมของประเทศนี้ได้อย่างรอบด้าน

ภูมิศาสตร์:

• ลิเบียเป็นประเทศที่ใหญ่เป็นอันดับสี่ในทวีปแอฟริกาและอันดับที่ 16 ของโลก มีพื้นที่กว้างขวางถึง 1.76 ล้านตารางกิโลเมตร
• พื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ (ประมาณ 90%) เป็น ทะเลทรายซาฮาร่า ทำให้พื้นที่ที่สามารถอยู่อาศัยและเพาะปลูกได้มีจำกัด ส่วนใหญ่จะอยู่ตามแนวชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
• มีชายฝั่งทะเลยาวกว่า 1,770 กิโลเมตร ซึ่งเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญสำหรับการค้าและการส่งออกน้ำมัน
• มีแหล่งโอเอซิสกระจัดกระจายอยู่ตามทะเลทราย ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำคัญสำหรับชุมชนท้องถิ่น

ประชากร:

• ประชากรของลิเบียอยู่ที่ประมาณ 6.9 ล้านคน (ข้อมูลปี 2567) ซึ่งถือว่าค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับขนาดพื้นที่ของประเทศ
• ประชากรส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในเมืองใหญ่ตามชายฝั่งทะเล เช่น กรุงตริโปลี (Tripoli) ซึ่งเป็นเมืองหลวงและศูนย์กลางเศรษฐกิจ และ เบงกาซี (Benghazi) ซึ่งเป็นเมืองใหญ่อันดับสอง
• ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวอาหรับ และมีกลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆ เช่น เบอร์เบอร์ และทัวเร็ก กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ
• สังคมลิเบียเป็นสังคมที่ค่อนข้างหนุ่มสาว โดยมีสัดส่วนประชากรวัยหนุ่มสาวจำนวนมาก ซึ่งหากได้รับการส่งเสริมด้านการศึกษาและโอกาสในการทำงาน จะเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญในการฟื้นฟูประเทศ

การที่ประชากรส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในเมืองชายฝั่ง ทำให้การพัฒนาเศรษฐกิจและการลงทุนมักจะมุ่งเน้นไปที่พื้นที่เหล่านี้ ในขณะที่พื้นที่ทะเลทรายที่กว้างใหญ่ยังคงเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ แต่ก็มีความท้าทายในการเข้าถึงและพัฒนา

การวิเคราะห์โอกาสและความเสี่ยงในการลงทุนในลิเบีย: มุมมองสำหรับนักลงทุน

สำหรับนักลงทุนที่กำลังพิจารณาโอกาสในตลาดเกิดใหม่ หรือผู้ที่ต้องการทำความเข้าใจเศรษฐกิจในเชิงลึก การวิเคราะห์โอกาสและความเสี่ยงในการลงทุนในลิเบียเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

โอกาสในการลงทุน:

• อุตสาหกรรมพลังงาน: ยังคงเป็นแหล่งลงทุนที่น่าดึงดูดที่สุด ด้วยปริมาณสำรองน้ำมันและก๊าซมหาศาล โอกาสในการสำรวจและพัฒนาแหล่งใหม่ รวมถึงการปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานการผลิตที่มีอยู่
• การฟื้นฟูโครงสร้างพื้นฐาน: หากสถานการณ์มั่นคงขึ้น จะมีความต้องการการลงทุนจำนวนมหาศาลในการสร้างถนน ท่าเรือ สนามบิน โรงไฟฟ้า และระบบประปา ซึ่งเป็นโอกาสสำหรับบริษัทก่อสร้างและเทคโนโลยี
• การค้าและบริการ: หากเศรษฐกิจฟื้นตัว จะมีความต้องการสินค้าอุปโภคบริโภคและบริการที่เพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นโอกาสสำหรับผู้ส่งออกและบริษัทที่เกี่ยวข้องกับภาคบริการ
• ตำแหน่งทางยุทธศาสตร์: ลิเบียสามารถเป็นศูนย์กลางการค้าและโลจิสติกส์ระหว่างแอฟริกา ยุโรป และตะวันออกกลางได้ หากมีการพัฒนาท่าเรือและเส้นทางการขนส่งให้มีประสิทธิภาพ

ความเสี่ยงในการลงทุน:

• ความไม่มั่นคงทางการเมืองและสงครามกลางเมือง: นี่คือความเสี่ยงอันดับหนึ่ง การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างกะทันหัน หรือการปะทุของความขัดแย้งอีกครั้ง อาจส่งผลให้โครงการลงทุนต้องหยุดชะงักหรือถูกยกเลิก
• ความเสี่ยงด้านความปลอดภัย: การก่อการร้าย อาชญากรรม และการลักพาตัวยังคงเป็นความกังวลสำคัญสำหรับบุคลากรและทรัพย์สินของบริษัทต่างชาติ
• ความไม่แน่นอนทางกฎหมายและระเบียบข้อบังคับ: การขาดรัฐบาลกลางที่มีอำนาจและกฎหมายที่ชัดเจน อาจทำให้สัญญาและข้อตกลงต่างๆ ไม่ได้รับการคุ้มครองอย่างเต็มที่
• การคอร์รัปชัน: ปัญหาคอร์รัปชันที่ฝังรากลึกอาจเพิ่มต้นทุนการดำเนินงานและความซับซ้อนในการทำธุรกิจ
• การพึ่งพาน้ำมัน: เศรษฐกิจที่พึ่งพาน้ำมันอย่างมากทำให้มีความผันผวนสูงตามราคาน้ำมันในตลาดโลก ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่นักลงทุนต้องเผชิญ

ดังนั้น หากคุณสนใจที่จะลงทุนในลิเบีย การประเมินความเสี่ยงอย่างรอบคอบ การมีเครือข่ายข้อมูลที่น่าเชื่อถือ และความอดทนต่อความผันผวนจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งครับ

บทบาทของมหาอำนาจอื่นๆ และสหประชาชาติในการสร้างเสถียรภาพ

นอกเหนือจากจีน ซึ่งกำลังเข้ามามีบทบาทโดดเด่นในการฟื้นฟูเศรษฐกิจของลิเบียแล้ว ยังมีมหาอำนาจอื่นๆ และองค์กรระหว่างประเทศอย่าง สหประชาชาติ (UN) ที่มีบทบาทสำคัญในการพยายามสร้างเสถียรภาพและสนับสนุนกระบวนการสันติภาพในลิเบีย

สหประชาชาติ (UN) ได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการพยายามเป็นตัวกลางในการเจรจาสันติภาพ และสนับสนุนการจัดตั้งรัฐบาลแห่งความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน (GNU) โดยมีภารกิจหลักคือการผลักดันให้มีการจัดการเลือกตั้งระดับชาติ เพื่อให้เกิดรัฐบาลที่ชอบธรรมและได้รับการยอมรับจากประชาชนอย่างแท้จริง อย่างไรก็ตาม ความพยายามของ UN ก็ยังคงเผชิญกับอุปสรรคจากความแตกแยกของกลุ่มต่างๆ ภายในลิเบีย รวมถึงการแทรกแซงจากผู้เล่นภายนอก

นอกจากนี้ ยังมีมหาอำนาจอื่นๆ ที่มีอิทธิพลต่อสถานการณ์ในลิเบีย:

• ตุรกี: มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนรัฐบาล GNU โดยให้การสนับสนุนทางการทหารและเศรษฐกิจ และมีบริษัทตุรกีจำนวนมากที่มีโครงการลงทุนในลิเบีย โดยเฉพาะด้านการก่อสร้างและพลังงาน
• อิตาลี: ในฐานะอดีตเจ้าอาณานิคมและประเทศที่นำเข้าน้ำมันจากลิเบียรายใหญ่ อิตาลีมีส่วนได้ส่วนเสียอย่างมากในเสถียรภาพของลิเบีย และพยายามรื้อฟื้นความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจและการเมือง
• อียิปต์และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์: ทั้งสองประเทศเป็นผู้สนับสนุนหลักของนายพล Khalifa Haftar และกองกำลัง LNA ซึ่งสะท้อนถึงการแข่งขันทางภูมิรัฐศาสตร์ในภูมิภาค
• สหรัฐอเมริกา: แม้จะไม่ได้มีบทบาทโดดเด่นเท่าที่ผ่านมา แต่สหรัฐฯ ยังคงจับตาดูสถานการณ์อย่างใกล้ชิด และสนับสนุนกระบวนการสันติภาพภายใต้กรอบของ UN

การที่ลิเบียจะสามารถก้าวออกจากวงจรความขัดแย้งได้นั้น จำเป็นต้องอาศัยการประสานงานและความร่วมมืออย่างจริงจังจากทุกฝ่าย ทั้งผู้เล่นภายในประเทศและมหาอำนาจภายนอก ซึ่งจะช่วยลดความขัดแย้งทางผลประโยชน์ และนำไปสู่การสร้างสันติภาพที่ยั่งยืน

บทสรุป: ลิเบีย กับอนาคตที่ยังต้องการการเยียวยา

เราได้เดินทางผ่านเรื่องราวอันซับซ้อนของลิเบียมาอย่างละเอียด ตั้งแต่ความร่ำรวยจาก ทรัพยากรน้ำมัน อันมหาศาล ไปจนถึงความบอบช้ำจาก ความไม่มั่นคงทางการเมือง และสงครามกลางเมืองที่ยืดเยื้อ เราเห็นแล้วว่าแม้ลิเบียจะมีศักยภาพทางเศรษฐกิจสูงจากการเป็นผู้ครอบครองน้ำมันสำรองที่ใหญ่ที่สุดในแอฟริกา แต่ความสามารถในการเปลี่ยนศักยภาพเหล่านั้นให้เป็นความเจริญรุ่งเรืองที่ยั่งยืนกลับถูกฉุดรั้งไว้ด้วยปัจจัยภายในประเทศที่ซับซ้อน

การกลับมามีบทบาทของจีนในการฟื้นฟูความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจและการลงทุน นับเป็นสัญญาณที่น่าจับตา และอาจเป็นส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทางเศรษฐกิจและการลงทุนในลิเบียในอนาคต แต่ความสำเร็จที่แท้จริงจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อลิเบียสามารถสร้างความปรองดองทางการเมืองภายใน ยุติความแตกแยก และสร้างรัฐบาลที่มีเสถียรภาพและได้รับการยอมรับจากทุกฝ่ายอย่างแท้จริง

สำหรับนักลงทุนและผู้ที่ติดตามข่าวสาร คุณคงเห็นแล้วว่าการวิเคราะห์สถานการณ์เศรษฐกิจในประเทศที่มีความซับซ้อนเช่นลิเบีย จำเป็นต้องอาศัยการพิจารณาหลายมิติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ลิเบียยังคงเป็นกรณีศึกษาที่น่าสนใจถึงความสัมพันธ์ระหว่างทรัพยากรธรรมชาติ เสถียรภาพทางการเมือง และการพัฒนาเศรษฐกิจของชาติ

อนาคตของลิเบียยังคงอยู่ในระหว่างการก่อร่างสร้างตัว และต้องการการเยียวยาอีกมาก สิ่งที่เราทุกคนหวังคือการที่ประเทศนี้จะสามารถก้าวข้ามความขัดแย้ง และนำความร่ำรวยจากทรัพยากรธรรมชาติมาใช้เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนทุกคนได้อย่างแท้จริง

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเศรษฐกิจ ประเทศลิเบีย

Q：ลิเบียมีทรัพยากรน้ำมันมากแค่ไหน?

A：ลิเบียมีปริมาณน้ำมันสำรองมากที่สุดในทวีปแอฟริกาและติดอันดับ 9 ของโลก

Q：สถานการณ์ทางการเมืองในลิเบียมีผลต่อเศรษฐกิจอย่างไร?

A：ความไม่มั่นคงทางการเมืองส่งผลต่อการลงทุนและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

Q：บทบาทของจีนในลิเบียคืออะไร?

A：จีนมีบทบาทสำคัญในการฟื้นฟูเศรษฐกิจและการลงทุนในลิเบีย